Δύο ξεχωριστές διαπραγματεύσεις φαίνεται να διεξάγονται αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη. Η πρώτη διαπραγμάτευση αφορά το μέλλον του επενδυτικού σχεδίου Γιούνκερ που στοχεύει στην ανάκαμψη. Η δεύτερη διαπραγμάτευση αφορά το χρέος και έχει επίκεντρο την Ελλάδα.

Θα ήταν εφικτό να έρθουν σε σύγκλιση οι δύο διαπραγματεύσεις, ώστε να επωφεληθούμε από την ευκαιρία που προσφέρεται για να προωθηθεί στην Ευρώπη περισσότερη παραγωγική οικονομική και κοινωνική αλληλεγγύη. Η επάνοδος στην ανάπτυξη είναι επίσης ο καλύτερος τρόπος για να εξασφαλιστεί η αποπληρωμή των υφιστάμενων χρεών.

Για να υλοποιηθεί η πρότασή μας προτείνουμε τη δημιουργία «επενδυτικών πιστοποιητικών», τα οποία θα αντικαταστήσουν τις απαιτήσεις που κατέχουν κάποια κράτη σχετικά με άλλα κράτη. Για να επεξηγήσουμε την πρότασή μας θα πάρουμε ως παράδειγμα τη Γαλλία και την Ελλάδα. Συγκεκριμένα τη Γαλλία ως πιστώτρια χώρα της Ελλάδας.

Η πρόταση λαμβάνει υπόψη τρεις αλληλένδετες συνιστώσες:

• Τη δημιουργία διμερών δημόσιων κονδυλίων κοινών επενδύσεων.
• Τη δημιουργία πιστοποιητικών επενδύσεων.
• Την αλληλεγγύη και τη δυνατότητα προτεραιότητας στις προμήθειες.

1. Η δημιουργία διμερών δημόσιων πόρων κοινών επενδύσεων

Τα διμερή δημόσια κονδύλια που θα δημιουργηθούν θα διακρατούνται ισομερώς από τους δημόσιους φορείς των χωρών που συμμετέχουν. Στο παράδειγμά μας θα μπορούσε να είναι ένας γαλλικός θεσμός -η δημόσια Τράπεζα Επενδύσεων (BPI)- και η αντίστοιχη τράπεζα στην Ελλάδα, της οποίας μόλις ανακοινώθηκε η δημιουργία. Για την περίπτωση της Γερμανίας θα μπορούσε να είναι η Kreditanstalt fur Wiederaufbau (KfW).

Ενα τέτοιο ταμείο, που θα δημιουργηθεί ως εξαίρεση στην ευρωπαϊκή νομοθεσία για τις κρατικές ενισχύσεις λόγω των περιστάσεων, θα έχει αποστολή να επενδύσει σε παραγωγικές επενδύσεις με στόχο τον εκσυγχρονισμό του ελληνικού συστήματος παραγωγής, να αυξήσει τη συνολική αποδοτικότητα αυτού του συστήματος, να το ενσωματώσει σε ένα νέο μοντέλο βιώσιμης, οικολογικής και ανθρώπινης ανάπτυξης και να αυξήσει την παραγωγική του ικανότητα σε τομείς που είναι ιδιαίτερα ανεπαρκείς όσον αφορά το εξωτερικό εμπόριο μεταξύ Γαλλίας και Ελλάδας (πόσο μάλλον μεταξύ Γερμανίας και Ελλάδας).

Το ταμείο αυτό θα έχει στη διάθεσή του μια ομάδα εμπειρογνωμόνων, υπεύθυνων για την ανάλυση, την επιλογή των επενδύσεων και την παρακολούθηση της εφαρμογής τους. Θα μπορεί να επενδύσει σε νέες κοινές επιχειρήσεις, σε προσφορές πίστωσης, σε συμμετοχές κεφαλαίου (ή σε συνδυασμό και των δύο, με συμμετοχικά δάνεια που μπορούν να μετράνε ως κεφάλαια της επιχείρησης) σε ήδη υπάρχουσες επιχειρήσεις ή σε θυγατρικές ξένων επιχειρήσεων.Μια βασική ρήτρα που πρέπει να θεσπιστεί είναι η κυριότητα του ελέγχου από το ελληνικό κράτος των επενδύσεων αυτών.

Το ταμείο αυτό θα βοηθούσε στο να γίνουν αλληλέγγυες επενδύσεις μεταξύ Γαλλίας και Ελλάδας (στο παράδειγμά μας) και θα ταιριάζει φυσικά στο πλαίσιο του επενδυτικού προγράμματος Γιούνκερ, το μεγαλύτερο μέτρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής ανάπτυξης. Ανταποκρινόμενη στην επίτευξη του στόχου του σχεδίου Γιούνκερ, το ταμείο θα έχει στόχο να υποστηριχτεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Κοινοβούλιο.

Αυτές οι κοινές επενδύσεις θα έχουν στόχο την οικονομική ανάκαμψη. Στόχος δεν είναι να προκληθεί απώλεια απαιτήσεων για τη Γαλλία για να μειωθεί το χρέος της Ελλάδας, αλλά η συμμετοχή στην ανασυγκρότηση της Ελλάδας, γεγονός που θα ωφελήσει τη Γαλλία και τις επιχειρήσεις της.

Οσον αφορά τη χρηματοδότησή του, η βασική ιδέα είναι ότι το κοινό ταμείο επενδύσεων θα χρηματοδοτηθεί ανάλογα με τις διαγραφές χρεών που θα γίνουν δεκτές από τις πιστώτριες χώρες και η συμμετοχή στο κοινό ταμείο επενδύσεων θα κατανέμεται ισομερώς μεταξύ του κράτους-οφειλέτη (η Ελλάδα στο παράδειγμα) και του κράτους-πιστωτή (εδώ η Γαλλία). Το γαλλικό κράτος κατέχει αυτή τη στιγμή 55 δισ. ευρώ ελληνικού χρέους, εκ των οποίων τα 31 δισ. κατέχονται άμεσα και 24 δισ. έμμεσα, ειδικά μέσω των ομολόγων που κατέχει η ΕΚΤ.

Εάν το γαλλικό κράτος συμφωνήσει να μετατρέψει 50% του άμεσου χρέους που κατέχει (15,5 δισ. ευρώ) σε πιστοποιητικά επενδύσεων για διάστημα 5 ετών, αυτό σημαίνει ότι η Ελλάδα θα ωφεληθεί κάθε χρόνο και για διάστημα 5 ετών με περισσότερα από 3 δισ. ελάφρυνσης του χρέους, που θα διατίθενται για παραγωγικές επενδύσεις. Αυτά τα τρία δισ. θα επενδύονταν κάθε χρόνο μέσω του κοινού ταμείου επενδύσεων και αντιστοιχούν στο 1,5% του ΑΕΠ.

2. Η δημιουργία πιστοποιητικών επενδύσεων

Οι κατανομές κεφαλαίων στο ταμείο κοινών επενδύσεων μέσω της συμβολής των ποσών του χρέους θα κατανέμονται ισομερώς ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Γαλλία. Το ταμείο θα έχει στόχο τη δημιουργία εσόδων από τις επενδύσεις μόλις πραγματοποιηθούν και γίνουν λειτουργικές. Τα πραγματοποιηθέντα κέρδη θα πληρώνουν με προτεραιότητα τη γαλλική συμμετοχή στο ταμείο αναλόγως με τις προσπάθειές που έκανε.

Με αυτό τον τρόπο καταφεύγουμε σε έναν συμβατικό μηχανισμό των πράξεων αναδιάρθρωσης. Η μετατροπή του χρέους σε κεφάλαιο (equity) είναι κάτι το συνηθισμένο. Οσον αφορά το ιδιωτικό χρέος η δυσκολία συνίσταται στο να βρεθούν ένας ή περισσότεροι πιστωτές, πρόθυμοι να αλλάξουν τον τύπο ρίσκου που παίρνουν μετατρέποντας τον από ρίσκο μη καταβολής του κεφαλαίου σε ρίσκο απώλειας του συνόλου ή μέρους του κεφαλαίου.

Στην περίπτωση που μας ενδιαφέρει εδώ οι πιστωτές είναι τα κράτη που θα μπορούσαν να χάσουν τις απαιτήσεις τους, εάν η Ελλάδα κάνει στάση πληρωμών. Αντί να κινδυνεύσουν να χάσουν τα πάντα, τα κράτη αυτά θα μπορούσαν στο προτεινόμενο σύστημα να μετατρέψουν το χρέος τους σε πιστοποιητικά επενδύσεων, σε μια μορφή κεφαλαίου, μέσα στο πλαίσιο μιας λογικής αλληλέγγυας ανάπτυξης που θα ωφελήσει την Ελλάδα αλλά και τις δικές τους επιχειρήσεις.

3. Η αλληλεγγύη και η δυνατότητα προτεραιότητας στις προμήθειες

Το άμεσο αντάλλαγμα για τα κράτη που θα συμφωνήσουν να συμμετάσχουν στο σχέδιο αυτό θα είναι η δυνατότητα προτεραιότητας για τις επιχειρήσεις που είναι εγκατεστημένες στα συμμετέχοντα κράτη-μέλη. Από τη στιγμή που θα πραγματοποιηθούν επενδύσεις σε εξοπλισμό και εφόσον πρόκειται για εξοπλισμό που δεν μπορεί να παραχθεί στην Ελλάδα βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα, οι επενδύσεις αυτές θα οδηγήσουν σε αγορές εξοπλισμού από επιχειρήσεις που προέρχονται από τις χώρες οι οποίες διαθέτουν αυτά τα πιστοποιητικά. Ενα δολάριο «βοήθειας» χρησιμεύει δύο φορές ως βάση για τη δημιουργία χρήματος και τη χρηματοδότηση για αγορές εξοπλισμών.

Για κάθε ευρώ ελάφρυνσης του χρέους, που θα μετατρέπεται σε παραγωγικές επενδύσεις στην Ελλάδα, θα υπάρχει η δυνατότητα αγοράς ενός ευρώ σε επιχειρήσεις των χωρών που θα συμμετέχουν στο πρόγραμμα. Η πολιτική και η οικονομική αλληλεγγύη είναι στενά συνδεδεμένες.

4. Ορισμένα ερωτήματα

Υπάρχει η αντίρρηση σύμφωνα με την οποία το προτεινόμενο σύστημα πάει κόντρα σε ορισμένα σημεία, με τους ισχύοντες κανόνες της Ε.Ε. (ελευθερία του ανταγωνισμού και απαγόρευση επιδοτήσεων) και μπορεί να είναι δύσκολο να εντοπιστούν οι επιχειρήσεις που δύνανται να συμμετέχουν στο σύστημα αυτό.

Ωστόσο η νομοθεσία περί ανταγωνισμού δεν πρέπει να αλλάξει έτσι, ώστε να μη μετατραπεί σε αναπόφευκτο εμπόδιο που μπλοκάρει την ανάπτυξη μιας Ευρώπης η οποία θα είναι ισχυρότερη και πιο ενωμένη; Οσον αφορά τις επιχειρήσεις που δύνανται να συμμετέχουν στο πρόγραμμα, τους συμφέρει να εκδηλωθούν και να αποδείξουν ότι πληρούν τα καθορισμένα κριτήρια για τη συμμετοχή.

Οι Γερμανοί παραγωγοί εξοπλισμού της Mittelstand, της Βάδης-Βιρτεμβέργης, της Βαυαρίας και της Σαξονίας βρίσκονται μακριά από την κεντρική εξουσία και θέλοντας να παραμείνουν ανεξάρτητοι είναι βέβαιο ότι θα ενδιαφερθούν για μια τέτοια πρόταση. Το ίδιο ισχύει για τις γαλλικές εταιρείες που σχεδιάζουν και παράγουν μεγάλο εξοπλισμό (υποδομές). Στοιχηματίζουμε ότι η επαφή μεταξύ της κυβέρνησης, ελληνικών επιχειρήσεων και αυτών των βιομηχάνων έχει πολλές πιθανότητες να είναι καρποφόρα.

Τέλος, όσον αφορά την αντίρρηση ότι χωρίς τη συμμετοχή όλων των ευρωπαϊκών κρατών σε αυτό το σχέδιο ανάλογα με το ΑΕΠ τους, το σχέδιο έρχεται σε ουσιαστική ρήξη με τους ευρωπαϊκούς κανόνες: η εμπειρία αποδεικνύει πλέον ότι στην Ευρώπη των 28 είναι αδύνατο να υπάρξει μια συλλογική απόφαση η οποία έχει περιεχόμενο, πόσο μάλλον προοδευτικό περιεχόμενο. Αυτός είναι ο πιο σίγουρος τρόπος για απραξία.

Αντίθετα, πρέπει να οικοδομήσουμε την Ευρώπη σε διμερές επίπεδο (εφόσον και όταν είναι εφικτό σε τριμερές επίπεδο), να εφαρμόσουμε χωρίς να περιμένουμε άλλο για παράκαμψη των κανόνων ή εξαίρεση που δικαιολογείται από έκτακτες περιστάσεις. Αυτές οι παρακάμψεις ή εξαιρέσεις επίσης δεν αποκλείονται πάντα από ορισμένες ευρωπαϊκές διαδικασίες.

Φυσικά κάθε χώρα θα έχει την ελευθερία να αποφασίσει αν ναι ή όχι θα συμμετέχει στο σχέδιο. Ωστόσο το σύστημα που προτείνουμε πρέπει να είναι γενικό, δηλαδή να μπορεί να λειτουργεί π.χ. για την Ισπανία και την Πορτογαλία, ίσως και για την Ιταλία, διότι στόχος μας δεν είναι να καθορίσουμε ένα πλαίσιο και εργαλεία για την επίλυση της ελληνικής κρίσης μόνο. Στόχος μας είναι η έμπρακτη υποστήριξη της προοπτικής μιας πιο ενωμένης και αλληλέγγυας Ευρώπης σε οικονομικό επίπεδο.

 Gabriel Colletis, Jean-Philippe Robé, Robert Salais

efsyn.gr