ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
Το 2011 κυκλοφόρησε από τις ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ το ιστορικό μυθιστόρημα του Γιώργου Μιχαηλίδη “Άγιοι έρωτες, ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΧΡΟΝΙΑ”, τόμος Α’. Πρόκειται για ένα καταπληκτικό λογοτέχνημα 592 σελίδων για απαιτητικούς αναγνώστες, που το εξώφυλλό του κοσμούν η Στέλλα Γκρέκα και φωτογραφία Βαλκανικών πολέμων 1912 – 13 από το λεύκωμα του Ρωμαϊδη – Ζeitz. . Όπως αναγράφεται στο οπισθόφυλλο του βιβλίου “οι Άγιοι έρωτες μέσα από αληθινά ιστορικά γεγονότα ακολουθούν την πορεία τριών οικογενειών από το 1890 ως το 1915, που ενώ έρχονται από διαφορετικά μέρη και διαφορετικές κοινωνικές τάξεις, οι Βαλκανικοί πόλεμοι διασταυρώνουν τις ζωές τους και διαμορφώνουν αμείλικτα τη μοίρα τους”.
Το βιβλίο γράφτηκε από τον Μάιο του 2005 μέχρι τον Ιανουάριο του 2011 και αφιερώνεται στη Μαριλένα Αραβαντινού, ενώ η φράση του Γιώργου Σεφέρη “αυτή η απηύδηση από αδικίες και κατατρεγμό που μοιάζει να είναι το πεπρωμένο του ελληνικού λαού από τις απαρχές της Ιστορίας ως σήμερα, είναι ο καημός της Ρωμιοσύνης” μας προϊδεάζει για το περιεχόμενο του μυθιστορήματος, με κοινωνικό- ιστορικό χαρακτήρα. Στο σύντομο πρόλογο τονίζεται το κέντρο της αφήγησης “η Ιστορία λοιπόν, αυτό το τέναγος που μέσα του βυθίζονται ζωές, ακόμη και έθνη, που προχωρά με άπειρες μεταμφιέσεις και μεταμορφώσεις, αυτό είναι το κέντρο της αφήγησής μας: η Ιστορία και οι Άνθρωποι”.
Στο περιεχόμενο διακρίνουμε επτά μέρη (μέρος πρώτο – μέρος έβδομο), το καθένα από τα οποία περιλαμβάνει επιμέρους κεφάλαια τιτλοφορημένα, όπου διευκρινίζεται κάθε φορά ποιος αφηγείται, θεωρώ για την αντικειμενική παράθεση των γεγονότων(Ανδρέας Σταφυλοπάτης, Περικλής Ζυγομαλάς). Αυτή η δομή βοηθάει τον αναγνώστη στην κατανόηση του περιεχομένου, ως προς τα πρόσωπα, το χώρο, την περιοχή ή το χρόνο που διαδραματίζονται τα γεγονότα. Οι λεπτομερείς περιγραφές, οι μακροσκελείς αφηγήσεις, ο σωστός πυκνογραμμένος και μακροπερίοδος συχνά νεοελληνικός λόγος, διανθισμένος με σχήματα λόγου, με πολλά επίθετα, με πληροφορίες επαρκείς για την κάθε εποχή και κοινωνική διαστρωμάτωση, εφιστούν την συνεχή προσοχή και παρασύρουν σε ένα κόσμο μαγικό , που έχει να δώσει τα δικά του πολλαπλά μηνύματα. Για την πορεία της ζωής, τον έρωτα, την αδερφική αγάπη, τους ολέθριους πολέμους, τη συνύπαρξη ανθρώπων από διαφορετικά κοινωνικά στρώματα, τις προκαταλήψεις και ρατσιστικές αντιλήψεις κάθε εποχής, την απληστία και τον παραλογισμό των ηγετών , την αλληλεγγύη στο συνάνθρωπο, την αγνωμοσύνη της εξουσίας απέναντι σε ήρωες από τότε που υπάρχει ανθρώπινο γένος ως σήμερα, το ρόλο των Μεγάλων Δυνάμεων και των εκάστοτε βασιλέων της Ελλάδας.
Συχνά οι αφηγητές διακόπτουν την εξέλιξη των γεγονότων, για να δώσουν αναλυτικές πληροφορίες για ιστορικά γεγονότα της περιόδου 1881 – 1915. Ο Σικελιανός (σελίδες 427, 428) αναφέρεται ως ο ποιητής που ύμνησε την Ελλάδα και την Ελευθερία “αιώνια ,αιώνια / δεν είναι η Λευτεριά; / κράτει σφιχτά τον πόλεμό Σου Ελλάδα” ή που ύμνησε τον ποιητή Λορέντζο Μαβίλη, ο οποίος σκοτώθηκε στη μάχη του Δρίσκου στις 29-11-1912 “Απλός στρατιώτης κ’ εγώ, σκύβω δίνοντας / τον ύστερο ασπασμό σ’ εσέ Μαβίλη”. Σημαντικός και ο ρόλος των επιστολών στο βιβλίο, για την αναγκαία επικοινωνία των ηρώων μεταξύ τους. Συγκινητικές συναντήσεις με σημαντικά πρόσωπα, κάθε φορά για κάποιο σκοπό.
Ξεχώρισα όσα αναφέρονται για τη μόρφωση της Φωτεινής και για τη βιβλιοθήκη, που με κόπο δημιούργησε και που μετά το θάνατό της τη διεκδίκησαν πολλοί. Επίσης, το κεφάλαιο “μια μάγισσα στην Αρκαδία”(293-324), όπου δύο γυναίκες , η ετοιμοθάνατη Αρριάνη και η όμορφη Φωτεινή συζητούν για τον έρωτα και τη ζωή, για την προσφορά του ανθρώπου και τον οδυνηρό ερχομό του θανάτου, καθώς και για τους κληρονόμους που χωρίς να προσφέρουν διεκδικούν τα αυτονόητα “μόνο για την περιουσία / οι κληρονόμοι με μίσος εν χορώ / τσακώνονται με τρόπο βδελυρό” (σελίδα 306, στίχοι του Πούσκιν από τον “ Ευγένιο Ονέγκιν”).
Τα πρόσωπα του βιβλίου είναι πολλά, κάποια όμως από αυτά παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο: Ο Γεράσιμος και η Φωτεινή , παιδιά των κτηνοτρόφων Γιάννη και Σταυρούλας Λένη από τα Τζουμέρκα, αγωνίζονται σκληρά από την ώρα που γεννιούνται. Γνωρίζουν τη φτώχεια, την αδικία, τον απόλυτο έρωτα, απώλειες αγαπημένων, μακριά από την πατρίδα ή σε αυτήν και πολεμούν για την προκοπή , τη μόρφωση και την ελευθερία, προσφέροντας κοινωνικό και όχι μόνο έργο. Ο Περικλής Ζυγομαλάς, υπίατρος στον ελληνικό στρατό, γιος του Αμβρόσιου ( τραπεζίτη από την Κωνσταντινούπολη) και της Αρτέμιδος, σύζυγος της κακομαθημένης Αρετής και εραστής της Αριστέας Στράγγελ, με ανεκτίμητη προσφορά στην πατρίδα κατά τους Βαλκανικούς πολέμους. Ο Ανδρέας Σταφυλοπάτης, περατής από την Ήπειρο, μοναδικός γιος του Λευτεριά και της Αργυρώς με έξι αδερφές, οινοπαραγωγός και έμπορος από την Οδησσό, διακινδυνεύει πολλές φορές τη ζωή του για την πατρίδα του και γνωρίζει τον τέλειο έρωτα, μέσα από τους αγώνες του. Ο Δήμος Κρανιάς, η Αρριάνη, ο Σαντορινιός, ο σκοτεινός Καρδιτσιώτης, η Ελλαδα και δεκάδες άλλοι ήρωες συναντιούνται στο δέος του πολέμου , προκαλούν τη μοίρα τους και ζουν Άγιους έρωτες. Γιατί “Άγιος είναι ο έρωτας των ανθρώπων για την πατρίδα, τη γνώση, την αξιοπρέπεια, για άλλους ανθρώπους, για την ίδια τη ζωή”.
Αξίζει λοιπόν η αφιέρωση χρόνου για την ανάγνωση τέτοιων βιβλίων, αφού η Ιστορία επαναλαμβάνεται και τα μηνύματά τους είναι διαχρονικά και επίκαιρα! Σε τελική ανάλυση συμφωνώ με την άποψη του συγγραφέα “πότε ο άνθρωπος βρέθηκε απόλυτα ελεύθερος , για να αποφασίσει με νηφάλιο νου και ώριμη κρίση για το σωστό και το δίκαιο; Και γνωρίζει πώς σε ό,τι έγινε χθες, σε ό,τι γίνεται σήμερα και σε ό,τι θα συμβεί αύριο είναι και αυτός υπεύθυνος για την αρμονία ή το χαλασμό του κόσμου;”.
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΙΒΙΤΣΑΝΟΥ – ΝΤΑΝΟΥ
